5 februari: Een verboden bijeenkomst
Zwart-wit foto's van de in 1989 tentoongestelde werken van Chinese avant-garde kunst.
Vandaag is het precies twintig jaar geleden dat er op 5 februari 1989 een nooit eerder vertoonde expositie in het Nationale Kunstmuseum van Beijing plaatsvond: die van avant-garde kunst van Chinese kunstenaars.
Om dit feit te herdenken is in het Wall Art Museum, gevestigd in een dependance van Qinghua-universiteit in het centrum van de stad, een herinneringstentoonstelling ingericht. De tentoonstelling is samengesteld door Gao Minglu, kunstcriticus en curator van de tentoonstelling in 1989, en bestaat uit zwart-wit foto's van de werken die in 1989 tentoon werden gesteld en allerlei officiële documenten die inzicht geven in het moeizame proces om de tentoonstelling destijds gerealiseerd te krijgen.
De tentoonstelling in 1989 duurde 15 dagen en werd in die tijd tweemaal gesloten. De eerste keer omdat een kunstenares uit Shanghai met een pistool kogels op haar eigen werk afvuurde - als een soort kunst-in-actie - en de tweede keer vanwege een bommelding. De als zeer controversieel beschouwde tentoonstelling zou eigenlijk al in 1987 plaatsvinden, maar werd uitgesteld als gevolg van een campagne van de Communistische Partij gericht tegen "bourgeois liberalisering" en westerse cultuur. De tentoonstelling werd destijds dan ook gezien als een teken dat de regering zich toleranter ten aanzien van kunst en kunstenaars opstelde.
Slechts een paar maanden daarna zouden in juni 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede de studentendemonstraties gewelddadig worden neergeslagen. Daarna was het gedaan met de tolerantie. Pas vanaf ongeveer 2003 werden de teugels weer wat losser gelaten. De tentoonstelling van avant-garde kunst van 1989 is in die zin ook een bevroren beeld in de tijd.
De officiële opening van de herinneringstentoonstelling zou worden ingeluid met een discussiebijeenkomst in een van de zalen van het Agricultural Exhibition Center. Rond drie uur in de middag had zich voor de zaal een grote groep mensen verzameld: kunstenaars, pers en belangstellenden. Maar de discussiebijeenkomst werd op het laatste moment verboden door de regering. Er werd geen officiële reden gegeven, maar de achterliggende reden is waarschijnlijk dat veel van de kunstenaars uit die tijd zich ontpopt hebben tot scherpe critici van het beleid van de Communistische Partij.
De curator Gao Minglu hield een korte toespraak waarin hij aangaf heel boos te zijn dat de bijeenkomst niet mocht worden gehouden, en riep iedereen op naar het Wall Art Museum te komen om de herinneringstentoonstelling te bezichtigen. Iedereen reageerde wat gelaten en lacherig, maar eigenlijk is het natuurlijk heel erg. Ik denk dat de regering zijn tanden heeft willen laten zien, en de vrijdenkers van China heeft willen laten weten: wíj bepalen nog altijd wat er gebeurt.
Gao Minglu houdt een korte toespraak als blijkt dat de bijeenkomst verboden wordt.