30 maart 2013: Het Qingming-festival
Geel offerpapier, nepgeld, kartonnen goudstaafjes, wierook, allemaal spullen om aan de voorouders te offeren tijdens het Qingming-festival.
Terwijl in Nederland kinderen zich klaarmaken om in de kou naar paaseieren te zoeken, zijn in China de voorbereidingen voor het Qingming-festival in volle gang. Dit jaar valt het festival op donderdag 4 april.
Vegen van de Graven
Tijdens het Qingming-festival verzorgen de Chinezen de graven van hun voorouders. Het feest wordt daarom ook wel Vegen van de Graven-festival genoemd. Op deze dag wordt er ook geofferd voor de voorouders: er wordt wierook gebrand, namaakgeld verbrand en voedsel geofferd. Sommigen pakken het moderner aan en leggen alleen bloemen neer bij de graven.
Het is een van de belangrijkste traditionele festivals voor de Chinezen. Lange tijd was het feest verboden, maar sinds 2008 is het in de Volksrepubliek weer officieel erkend als een nationale feestdag.
Veel mensen zijn met het Qingming-festival een paar dagen vrij. Daarom is het niet alleen een festival om zorg te dragen voor het welzijn van de zielen van de voorouders, maar vooral ook een uitgelezen moment om het begin van de lente te vieren met een dagje-uit in de natuur of naar de stad.
Papieren maîtresse
Met nog een paar dagen te gaan, staan op de markten overal kraampjes waar je offergeld, offerpapier, kaarsen en wierook kunt kopen. Dat het Qingming-festival met zijn tijd meegaat, is te zien aan de papieren spullen die je kunt kopen om te offeren: papieren laptops, papieren mobiele telefoons, papieren huizen en papieren met tekeningen van modieuze dameskleding, sigaretten van dure merken en drank. Er schijnen zelfs papieren maîtresses te zijn.
Op de markt staat mevrouw Chen. Ook zij heeft een kraampje opgezet met offerwaren. Ze kijkt nieuwsgierig toe hoe ik foto's maak van haar waren. Ik leg uit dat ik dat doe om het de mensen thuis te laten zien. Ze moedigt me aan nog meer foto's te maken en rangschikt het offergeld, de wierook en kransen van papieren bloemen om het nog beter uit te laten komen.
Verbijsterd
Als ik haar vertel dat daar waar ik vandaan kom we geen papieren offers brengen aan onze voorouders, kijkt ze me verbijsterd aan. Ze heeft duidelijk wat tijd nodig om van die gedachte te bekomen. Na een tijdje zwijgen, vraagt ze: "Maar hoe doen jullie dat dan? Hoe zorgen jullie dan voor jullie voorouders? Hebben jullie dan geen verdriet dat ze er niet meer zijn?"
Ik wil mevrouw Chen beslist niet het gevoel geven dat wij in het westen een stelletje harteloze wezens zijn, die alleen maar even onze schouders ophalen als wij onze dierbaren verliezen om vervolgens weer vrolijk verder te leven. Ik leg haar uit dat wij natuurlijk ook erg veel verdriet hebben en onze doden herdenken, maar dat we dat niet doen door papieren spulletjes te offeren omdat wij niet geloven dat hen dat zal bereiken.
Mevrouw Chen haalt wat minnetjes lachend haar schouders op en zegt: "Nou ja, geloven, geloven. Wij weten natuurlijk ook niet zeker of dit aankomt," en ze wijst met een breed gebaar naar al het offergoed dat op een kleedje op de grond ligt. "Maar je kan het beter maar gewoon gedaan hebben", vervolgt ze. "Dat geeft toch een goed gevoel. Te weten dat ze genoeg te eten en te drinken hebben en niks tekort komen."
Nederlandse boeddhisten
We hebben het nog wat over geloof ("Waar geloven jullie dan in?") en Jezus en ik vertel dat veel mensen in Nederland wel wierook en kaarsen branden en dat er zelfs boeddhisten zijn. Mevrouw Chen kijkt zichtbaar opgelucht als ze dat hoort, en zegt: "Nou, dié mensen kunnen dan in elk geval wel wat offergeld verbranden."
Het wordt te lastig om mevrouw Chen uit te leggen dat Nederlandse boeddhisten dat zeer waarschijnlijk toch niet zullen doen en ik knik daarom opgetogen met haar mee.
Als we afscheid nemen, heeft ze nog wel een idee: "Misschien kun jij in jouw land de mensen vertellen over onze gebruiken hier? Misschien kun jij ze leren hoe ze net als wij aan hun voorouders kunnen offeren?"
Ik beloof haar dat ik dat zal doen...
Een oma samen met haar kleindochter. Ze verkoopt bloemen van stof die bij de graven kunnen worden gelegd.
Mensen uit de buurt buigen zich over de offerwaren.
Een groot vel papier bedrukt met allerhande nuttige offerwaren, waaronder speelkaarten, een horloge, een mobiele telefoon en een bril.
Kleine kransen met papieren bloemen die bij de graven kunnen worden gezet.
Bloemenslingers van stof om de graven mee te versieren.
Een graf na het Qingming-festival van vorig jaar. Bij het graf liggen verschillende pakken maankoeken, een blikje bier en een sigaret.
Bovenstaand artikel is geschreven door Inge Jansen, Chinadeskundige en schrijfster van onder andere de Dominicus-gidsen China, Shanghai en Beijing . Op haar blog schrijft ze over China.
Via haar bedrijf Mingbai (wat 'begrijpen' in het Chinees betekent) geeft zij informatie over China. Haar expertise bevindt zich op het snijvlak van Chinese cultuur & samenleving, geschiedenis en toerisme.
Zij schrijft voor verschillende media, geeft lezingen en rondleidingen en verzorgt cursussen en workshops.